Çocuğunuz 0-1 yaşında ise… Basit ve çocuğunuzun dünyasında bulunan nesnelerin, canlı renkli resimlerin olduğu kitapları tercih edebilirsiniz. Bebekler iri resimli kitaplardan, bebek resimlerinden hoşlanırlar. Sayfalarda herhangi bir yazı bulunmak zorunda değildir. Bebeğinize, aynı kitabı defalarca okuyabilirsiniz; bundan zevk alacaktır. Okurken ses tonunuzu değiştirip, yüzünüzde ifadeler oluşturmanız, çocuğunuzun sizi zevkle dinlemesini sağlayacaktır. Ancak abartılı ifadelerden kaçının. Resimlerin adını söylerken parmağınızla o resmi gösterin. Bebekler böyle öğrenir. Biraz daha büyüdükten sonra basit tekerlemeler, tekrarlanan kelimeler ya da kafiyeli cümlelerin yer aldığı kitaplar okuyabilirsiniz. Çocuk manasını tam kavramasa da cümlelerin ahengini, tekrarlanan ritmini, renkli resimleri sevecektir. Bu tür kitaplar, çocuğunuzun dilin ritmini öğrenmesinde yardımcı olacaktır.
Çocuğunuz 1-3 yaşında ise… Büyük, parlak resimleri olan, birbirinden farklı nesnelerin olduğu (hayvanlar, taşıtlar gibi), çocuğunuzun bildiği şeyleri (örneğin yemek yemek gibi) yapan çocuk kahramanların bulunduğu, her bir sayfada birkaç kelimelik yazıların olduğu hikâye kitaplarını tercih edebilirsiniz. Bu yaşlardaki çocuklar tekrarları severler. Aynı masalı onlarca kez dinlemekten keyif alırlar. Bu yüzden çocuğunuza aynı kitabı tekrar tekrar okumaktan çekinmeyin. Bebekler gözlem yaparlar. Eğer çocuğunuza her kitap okumanızda, sayfaları çevirmek ve yazıları soldan sağa doğru izlemek gibi okumayla ilgili temel kavramları anlatır ve resimlere işaret edip, isimlerini söyler ve resimler hakkında konuşursanız, bebeğiniz büyüdükçe sayfaları çevirme ve resimleri işaretletme konusunda sizi taklit edecektir. Bu yaş çocukları, uzun olayları takip etme ve devamlılık becerisini henüz geliştiremediklerinden kısa öyküler seçilmelidir.
Çocuğunuz 3-5 yaşında ise… Belirgin bir konusu ya da kahraman figürleri olan, tanıdık durumların anlatıldığı konuları içeren (örneğin pikniğe giden aile gibi) masal kitaplarını tercih edebilirsiniz. Masalın konusu sade olmalı ve masaldaki resimler anlatılan öyküyü desteklemelidir. Çocuğun hayal gücünü harekete geçiren masalların olduğu kitaplar, bu yaş gurubundaki çocuklar için faydalı olacaktır.
Çocuğunuza resimlere bakarak hikâye anlatma imkânı sunun. Bu dönemde çocuklar, öykü anlatmaktan çok hoşlanırlar.
Çocuğunuz 5-8 yaşında ise… Kavram ve dil yönünden gelişmiş, sadece iyi ve doğruyu değil, kötü ve yanlış karakterleri de içeren, çocuğun bildiği kelimelerden oluşan, okumayı yeni öğrenenler için kısa ve büyük yazılarla yazılmış kitapları tercih edebilirsiniz. Bu yaşlarda çocuklar, gerçek ve gerçek dışı olayları bir arada yaşar. Konuları hayvanlar, devler ve doğa olan masalları, destan ve efsaneleri dinlemeye bayılırlar. Uygun uzunluktaki bir kitabı sonuna kadar dinler ve dinlediklerini çok iyi anlarlar. Okumayı yeni öğrenen çocuk için kitabın sayfa sayısı 20’yi geçmemeli ve kitap iri puntolu harflerle yazılmış olmalıdır. 8 yaşlarındaki çocuklara ise; 30 sayfalı ve orta irili harflerle yazılmış kitaplar tercih edilebilir. Sonraki yaşlar için kitapların sayfa sayısı giderek artırılmalıdır. Satır aralıkları, çocuğun takibini kolaylaştıracak genişlikte olmalıdır. Ayrıca seçtiğiniz kitapların çocuğunuzun ilgi alanına giren, onu sıkmayacak, bir seferde okuyabileceği kitaplar olmasına dikkat edin.
Çocuğunuz 8-12 yaşında ise… Bu yaş grubundaki kız ve erkek çocuklarının ilgileri farklılaşır. Erkekler daha çok kahramanlık, keşif ve maceralı olayların yer aldığı heyecanlı kitapları tercih ederler; kızlar ise daha çok günlük yaşam ile ilgili ya da duygularını bulabilecekleri kitapları severler. Bu nedenle çocuğunuzun karakter ve zevkine uygun, yaratıcılığını harekete geçiren, sadece mesaj kaygısı taşımayan, beyin fırtınası yapabileceği, iyinin yanında kötüye de yer veren farklı kültürlerin tanıtıldığı, öğretici ya da mesaj verici özelliği abartılmamış kitapları tercih edebilirsiniz. İlgi alanına yönelik her yeni bilgi ve kahraman onu heyecanlandıracak, okuma isteğini artırmaya başlayacaktır.
Çocuğunuz 12 – üstü ise… Çocuk kitapları; masal, hikâye, fıkra, tekerleme, şiir, bilmece, roman, efsane ve fıkralardan oluşur. Ergenlik dönemi ve sonrasında ise; ilgi aşk içerikli hikâyelere, romanlara, tarihi konulara ve şiirlere kayar.
Kaynakça:
YALDIZ H.T. “Masalların Çocuk Eğitimi Açısından İncelenmesi”, 2006
GEZER A. “Soyut Kavramların Öğretiminde Hayvan Masallarının Yeri”, 2006
(alıntı)
