Hepimiz evimizin dünyadaki en güvenli yer olduğunu düşünürüz, oysa ki istatistikler öyle söylemiyor…
Ev zehirlenmeleri 6 yaşından küçük çocuklarda başlıca ölüm nedenlerinden birisi…
Sadece Amerika’da yılda 2 milyona yakın sayıda çocuk zehirlenme nedeniyle acil servislere başvuruyor. Türkiye’de ise en sık görülen zehirlenme nedeni ilaçlar (genellikle anne veya babanın kullandığı ağrı kesici-ateş düşürücü ve anti-depresanlar)! Bunu besin ve bitkiler, böcek ve tarım ilaçları ve karbon monoksit gazı zehirlenmesi izliyor.
Gelişmiş ülkelerde ev kazaları ve zehirlenmeye karşı giderek artan bir bilinçlenme hareketi var. Biz de toplum olarak bu konuda bilinçlenmeli, evlerimizi çocuklarımız için daha güvenli mekanlar haline getirmeliyiz.
Zehirler hangi yollarla vücuda ulaşır?
Zehirlenmeler genellikle ağız yoluyla olmaktadır. Bir-üç yaş arası çocuklar buldukları her cismi ağızlarına götürme içgüdüsünden dolayı daha yüksek risk altındadırlar. Ağız yoluyla alınan zehirin barsaklarda kalış süresi arttıkça zehirleyici etkisi de artar. Besin zehirlenmeleri, pek çok ilaç ve iyi yıkanmamış yiyeceklerin üzerindeki tarım ilaçları bu yolla etki eder. Buna ilave olarak zehirler solunum ve cilt yoluyla alınabilir. Özellikle küçük bebekler hassas ve geçirgen cilt yapıları nedeniyle ev içi ilaçlamaları sonrasında bu yolla zehirlenebilirler. Hava koşullarına bağlı olarak iyi havalandırılmamış mekanlarda kömür sobaları karbon monoksit zehirlenmesine yol açabilir.
Zehirlenmenin ilk belirtileri nedir?
Belirti ve bulgular alınan zehrin türü ve miktarına göre değişir. Genellikle mide bulantısı, kusma, bilinç bulanıklığı, aşırı terleme, görme bozukluğu ilk görülen belirtilerdir.
Zehirlenmelerde ilk müdahale nasıl olmalıdır?
Böyle bir durumda yapılacak ilk şey paniğe kapılmadan zehir ile temasın önlenmesidir. Zehirli gazın solunduğu odanın terk edilmesi ve temiz havanın solutulması; ciltle temas halinde elbiselerin çıkarılması ve cildin bol su ile yıkanması önemlidir. Şuurun kapalı olduğu durumlarda çocuklara yiyecek ve içecek vermek, kusmaya zorlamak çok sakıncalıdır. Özellikle gaz yağı (lamba suyu), benzin, mazot, deterjan ve tuz ruhu içen çocuklar zorla kusturulduğu takdirde midedeki yakıcı sıvı ve gaz dağılarak yemek borusu ve akciğerlere ölümcül veya hayat boyu telafisi mümkün olmayan zararlar verebilir. Yapılacak en doğru şey çocuğu en yakın sağlık kuruluşuna götürmek olacaktır.
Zehirlenmelerde süt, ayran ya da yoğurt vermek yararlı mı?
Süt ve süt ürünleri pek çok kişi ve anne-baba tarafından zehirlenme durumlarında faydalı olduğu düşünülerek kullanılmaktadır. Oysa ki özel durumlar haricinde süt, ayran veya yoğurt alınmasının zehirlenmeleri önleyici bir etkisi yoktur; kusmaya yol açabileceğinden tehlikeli olabilir.
Zehirlenmeleri önlemek için nelere dikkat etmek gerekli?
- İlaçları çocukların ulaşamayacağı yerlerde bulundurun mümkünse kilitleyin
- İlaçlardan “şeker” diye söz etmeyin
- Gereksiz yere ilaç kullanmayın, ilaçları uzun süre saklamayın
- Zehirli maddeleri gıda kaplarına koymayın (ör. Kola şişesinde gaz yağı, mazot)
- Doğadan toplanmış mantarları yemeyin
- Çocukların zehirli kısımları olan bitkiler (ör.Difenbachia, nergis ve zakkum yaprakları, yasemin tomurcukları) ile temasını önleyin
- İlaçlanma yapılan bölgelerden uzak durun, ellerinizi sabunla yıkayın, odaları havalandırın, meyve ve sebzeleri iyice yıkamadan tüketmeyin
Kronik (süregelen) zehirlenmeler nelerdir?
Demir ve kurşun zehirlenmesi bu zehirlenmelere örnektir. Hava kirliliği ve kirlenmiş sular kurşun zehirlenmesin başlıca nedenidir. Gereksiz şekilde uzun süre demir içeren ilaçların kullanımı demir zehirlenmesine yol açabilir. İştahsızlık, karın ağrıları, kansızlık, dişlerde ve ciltte renk değişiklikleri sık görülen bulgular arasındadır.
Balık ve yoğurt birlikte yenirse zehirlenirmiyiz?
Pek çok evde balık ile yoğurt hiç bir zaman aynı öğünde bir arada sofraya gelmemiştir. Balık ile yoğurtun bir arada yenmesi insanları zehirlemez. Halbuki, bayat balık yenmesi yanında yoğurt yense de yenmese de zehirlenmeye yol açabilir. Diğer yandan, her iki yiyecek de önemli miktarlarda “Histamin” içerdiğinden allerjik bünyeye sahip kişilerde bu madde olumsuz allerjik tepkimelere yol açacaktır. Bu nedenle allerjik bünyeye sahip kişilerde bu yiyeceklerin bir arada tüketilmesi önerilmez.
Mutlu ve sağlıklı günler…
11.09.2014
Dr.. Umut ALTUNÇ
umutaltunc@gmail.com
